بازیابی زیبایی و تعادل پس از سرطان پستان
1404/06/14
از دست دادن پستان تنها یک تغییر ظاهری نیست؛ می‌تواند بر تعادل وزنی نیم تنه، وضعیت شانه و گردن، انتخاب لباس، تصویر بدنی و روابط اجتماعی اثر بگذارد. هدف این راهنما این است که واقع بینانه و بی طرفانه گزینه ها را توضیح دهد و به شما کمک کند همراه با تیم درمان، تصمیمی هم سو با اولویت های زندگی تان بگیرید.
1) بازسازی جراحی پستان
بازسازی می‌تواند فوری (هم‌زمان با ماستکتومی) یا تاخیری (پس از تکمیل درمان‌های لازم) انجام شود. برنامهٔ درمانی (به‌ویژه رادیوتراپی) بر زمان‌بندی و نوع تکنیک اثر می‌گذارد.
الف) ایمپلنت یا پروتزها (سیلیکونی یا سالین)
- روش‌ها:
- دو مرحله‌ای: استفاده از اکپندر بافتی و سپس تعویض با ایمپلنت دائمی.
- یک‌مرحله‌ای / Direct-to-Implant: در برخی کاندیدها با شرایط مناسب پوست و عضله.
- استفادهٔ انتخابی از مش / ADM برای پشتیبانی.
- مزایا: زمان جراحی کوتاه‌تر؛ عدم برداشت بافت از ناحیهٔ دهنده؛ فرم قابل پیش‌بینی.
- محدودیت‌ها/ریسک‌ها: عفونت، خون‌ریزی، سفتی کپسولی، جابه‌جایی/چرخش ایمپلنت، احتمال نیاز به جراحی تکمیلی، حساسیت به رادیوتراپی.
- کاندیدهای مناسب‌تر: افرادی که نقاهت کوتاه‌تر برایشان اولویت دارد و بافت نرم کافی دارند.
ب) فلپ اتولوگ (بافت خود بیمار)
- گزینه‌ها:
- DIEP/TRAM (از شکم)
- Latissimus Dorsi (از پشت، با یا بدون ایمپلنت کمکی)
- PAP/TUG (از ران داخلی)، SGAP/IGAP (از ناحیه گلوتئال) و سایر گزینه‌ها بسته به آناتومی
- مزایا: برای برخی بیماران حس و نمای طبیعی‌تر؛ همگامی بهتر با تغییرات وزن در گذر زمان.
- محدودیت‌ها/ریسک‌ها: عمل و نقاهت طولانی‌تر؛ اسکار و عوارض در محل دهندهٔ بافت؛ نیاز به تیم میکروسکوپی مجرب.
- کاندیدهای مناسب‌تر: بیمارانی که دوام نتیجه و بافت طبیعی‌تر را ترجیح می‌دهند؛ یا رادیوتراپی داشته‌اند.
نکات زمان‌بندی و هماهنگی
- اگر احتمال رادیوتراپی پس از عمل وجود دارد، دربارهٔ گزینههای سازگار (مثلاً فلپ اتولوگ یا روش‌های مرحله‌ای) مشورت کنید.
- در برخی شرایط، بازسازی تاخیری ریسک عوارض را کم کرده و نتیجه را بهتر می‌کند.
2) پروتز خارجی پستان (Breast Form)
قطعه‌ای آماده یا سفارشی که داخل سوتین یا با چسب اختصاصی روی پوست قرار می‌گیرد؛ به تقارن ظاهری، تعادل وزنی نیم‌تنه و فیت لباس کمک می‌کند.
انواع متداول
- موقت/نرم (پساجراحی): سبک‌وزن؛ مناسب هفته‌های اول پس از عمل.
- سیلیکونی دائمی: نزدیک‌ترین حس به پستان طبیعی؛ در اندازه‌ها و رنگ‌های مختلف.
- سبک/ورزشی/مخصوص شنا: مناسب فعالیت و گرما.
- چسبی (Contact/Adhesive): پس از ترمیم کامل پوست.
- جزئی/شِیپر (Partial/Shell/Equalizer): برای یکنواخت‌سازی پس از جراحی یا تغییرات وزن.
زمان مناسب برای فیت
زمانی‌که زخم ترمیم و تورم کاهش یافته باشد؛ در صورت رادیوتراپی ممکن است ارزیابی نهایی دیرتر انجام شود.
نکات انتخاب و نگه‌داری
- با تی‌شرت چسبان به کلینیک بروید؛ حین ایستادن، نشستن و راه‌رفتن امتحان کنید.
- سوتین جیب‌دار فیت را پایدارتر می‌کند.
- با تغییر وزن یا پایان درمان‌ها، بازفیت دوره‌ای ضروری است.
- شست‌وشو با آب ولرم و شوینده ملایم، خشک‌کردن کامل و نگه‌داری صحیح عمر پروتز را افزایش میدهد.
- پروتزهای چسبی را معمولاً چند ماه پس از جراحی یا رادیوتراپی تجویز می‌کنند.
3) ماندن به شکل «فلت» (Aesthetic Flat Closure)
- انتخاب معتبر و محترم است؛ در صورت تمایل بعداً می‌توان پروتز یا بازسازی انجام داد.
- با تکنیک مناسب ماستکتومی می‌توان نمایی صاف و متقارن ایجاد کرد.
کیفیت زندگی، تعادل و تصویر بدنی
تعادل بدنی: حذف وزن یک پستان می‌تواند بر وضعیت شانه‌ها و گردن اثر بگذارد. پروتز یا بازسازی می‌تواند تعادل عملکردی ایجاد کند.
تصویر بدنی و روان‌اجتماعی: بسیاری از بیماران با یکی از این گزینه‌ها رضایت بیشتری از ظاهر و اعتمادبه‌نفس خود دارند.
توان‌بخشی و بازگشت به فعالیت
- فیزیوتراپی: تمرین‌های دامنه حرکتی شانه، کشش ملایم، آموزش وضعیت بدنی و مدیریت خستگی.
- پیشگیری از لنف‌ادم: مراقبت از پوست دست/بازو، پرهیز از فشار مداوم، آموزش علایم هشدار.
- برنامهٔ بازگشت تدریجی به فعالیت روزمره و ورزشی طبق برنامه درمانگر.
مراقبت از زخم و پوست
- خشک و تمیز نگه‌داشتن برش‌ها؛ استفاده از کرم توصیه‌شده پس از بسته شدن زخم.
- شروع استفاده از محصولات چسبی فقط پس از ترمیم کامل پوست.
- در صورت قرمزی، ترشح، تب یا درد رو به افزایش، با تیم درمان تماس بگیرید.
مقایسه کوتاه گزینه ها
پروتز سینه
مزایا: عمل کوتاه‌تر، عدم برداشت بافت دهنده، فرم قابل پیش‌بینی.
محدودیت‌ها: عفونت/کپسول سفت، حساسیت به رادیوتراپی.
نقاهت: کوتاه تا متوسط.
مناسب‌تر برای: اولویت نقاهت کوتاه‌تر، بافت نرم کافی.
فلپ اتولوگ
مزایا: نمای طبیعی‌تر، همگامی با تغییر وزن.
محدودیت‌ها: عمل/نقاهت طولانی‌تر، اسکار محل دهنده.
نقاهت: متوسط تا طولانی.
مناسب‌تر برای: دوام نتیجه، سابقه رادیوتراپی.
پروتز خارجی
مزایا: بدون جراحی، بازگشت سریع به فعالیت، هزینه کمتر.
محدودیت‌ها: نیاز به فیت دوره‌ای، گرما/تعریق.
نقاهت: بسیار کوتاه.
مناسب‌تر برای: افراد غیرمتقاضی جراحی یا مایل به راه‌حل انعطاف‌پذیر.
فلت ماندن
مزایا: بدون دخالت اضافی، نقاهت ساده‌تر.
محدودیت‌ها: نیاز به پذیرش ظاهری.
نقاهت: کوتاه.
مناسب‌تر برای: کسانی که سادگی را ترجیح می‌دهند.
چک‌لیست‌های کاربردی
چک‌لیست گفت‌وگو با جراح
- آیا لازم است رادیوتراپی داشته باشم؟
- مزایا و ریسک‌های ایمپلنت در برابر فلپ برای شرایط من؟
- احتمال نیاز به جراحی تکمیلی؟
- زمان تقریبی بازگشت به کار/خانه/ورزش؟
- آیا حفظ نوکپستان امکان‌پذیر است؟
چک‌لیست فیت پروتز خارجی
- همراه داشتن سوتین جیب‌دار و تی‌شرت چسبان.
- امتحان در حالت‌های مختلف (ایستاده، نشسته، راه‌رفتن).
- بررسی راحتی در گرما و فعالیت.
- پرسش درباره نگه‌داری و گارانتی.
پرسش‌های پرتکرار
- آیا بازسازی درمان سرطان را بهتعویق میاندازد؟ خیر؛ اولویت ایمنی انکولوژیک است و بازسازی طوری برنامهریزی میشود که تداخل نداشته باشد.
- اگر رادیوتراپی لازم باشد چه؟ تکنیک و کیفیت بافتهای گیرنده را تغییر میدهد؛ گزینههای سازگار مطرح میشود.
- آیا نوکپستان قابل حفظ یا بازسازی است؟ بسته به شرایط بیماری و محل تومور.
- اگر جراحی نمیخواهم چه کنم؟ پروتز خارجی یا فلت ماندن، گزینههای معتبر هستند.
- چه زمانی از پروتزهای چسبی استفاده کنیم؟ فقط پس از ترمیم کامل پوست و کاهش حساسیت ها.
مراقبت‌ها و علایم هشدار
- تب، قرمزی رو به گسترش، ترشح بدبو یا درد شدید: فوراً با تیم درمان تماس بگیرید.
- علایم لنف‌ادم (تورم، احساس سنگینی): نیاز به ارزیابی دارد.
درباره نویسنده
دکتر رقیه جلیلی، جراح و فوق تخصص جراحی سینه در تهران. این صفحه به‌صورت علمی توسط ایشان بازبینی شده است.
منابع و مطالعه بیشتر
- عصرایران — دکتر رقیه جلیلی؛ دکتر فوق‌تخصص جراحی سینه تهران
- خبرآنلاین — راز بازیابی زیبایی و تعادل پس از سرطان سینه چیست؟
- American Cancer Society (ACS) — Breast Reconstruction Surgery؛ Breast Reconstruction Alternatives
- National Cancer Institute (NCI) — Breast Reconstruction After Mastectomy
- Cancer Research UK — Breast prostheses (after surgery)
راهنمای جامع برای بیماران
هشدار و سلب مسئولیت: این مقاله آموزشی است و جایگزین تشخیص و توصیه شخصی پزشک نیست. تصمیم نهایی باید با ویزیت و بررسی پرونده توسط تیم درمان انجام شود. بازبین علمی: دکتر رقیه جلیلی آخرین بازبینی: 8 مرداد 1404 (July 30, 2025).
دیدگاه خود را برای ما ارسال کنید