بازیابی زیبایی و تعادل پس از سرطان پستان

مسیرهای اصلی بازگرداندن «زیبایی و تعادل»

1) بازسازی جراحی پستان

بازسازی می‌ تواند فوری (هم‌زمان با ماستکتومی) یا تاخیری (پس از تکمیل درمان‌های لازم) انجام شود. برنامهٔ درمانی (به‌ ویژه رادیوتراپی) بر زمان‌ بندی و نوع تکنیک اثر می‌ گذارد.

الف) ایمپلنت یا پروتز ها (سیلیکونی یا سالین)

• روش‌ها:
  • دو مرحله‌ ای: استفاده از اکپندر بافتی و سپس تعویض با ایمپلنت دائمی.
  • یک‌مرحله‌ ای/Direct-to-Implant: در برخی کاندیدها با شرایط مناسب پوست و عضله.
  • استفادهٔ انتخابی از مش/ADM (بافت‌های تقویتی) برای پشتیبانی.
• مزایا: زمان جراحی کوتاه‌ تر از فلپ‌ های اتولوگ؛ عدم برداشت بافت از ناحیهٔ دهنده؛ فرم قابل پیش‌ بینی.
• محدودیت‌ ها/ریسک‌ ها: عفونت، خون‌ریزی، سفتی کپسولی، جابه‌جایی/چرخش ایمپلنت، احتمال نیاز به جراحی‌های تکمیلی در آینده؛ حساسیت به رادیوتراپی.
• کاندیدهای مناسب‌تر: افرادی که نقاهت کوتاه‌تر برایشان اولویت دارد و بافت نرم کافی دارند؛ یا می‌توان با روش‌های کمکی شرایط مناسب ایجاد کرد.

ب) فلپ اتولوگ (بافت خود بیمار)

• گزینه‌ها:
  • DIEP/TRAM (از شکم)،
  • Latissimus Dorsi (از پشت، با یا بدون ایمپلنت کمکی)،
  • PAP/TUG (از ران داخلی)، SGAP/IGAP (از ناحیهٔ گلوتئال) و گزینه‌های دیگر بسته به آناتومی.
• مزایا: برای برخی بیماران حس و نمای طبیعی‌ تر؛ همگامی بهتر با تغییرات وزن در گذر زمان.
• محدودیت‌ها/ریسک‌ها: زمان عمل و نقاهت طولانی‌تر؛ اسکار و عوارض در محل دهندهٔ بافت (درد/ضعف/سروما)؛ نیاز به تیم و مرکز با تجربهٔ میکروسکوپی.
• کاندیدهای مناسب‌تر: بیمارانی که دوام نتیجه و بافت طبیعی‌تر را ترجیح می‌دهند؛ یا رادیوتراپی داشته‌اند و کیفیت پوست قفسهٔ سینه تحت تأثیر است.

نکات زمان‌بندی و هماهنگی با درمان‌های تکمیلی

• اگر احتمال رادیوتراپی پس از عمل وجود دارد، دربارهٔ گزینه‌های سازگار (مثلاً فلپ اتولوگ یا رویکردهای مرحله‌ای) صحبت کنید.
• در برخی شرایط، بازسازی تاخیری ریسک عوارض را کم و کیفیت نتیجه را بهتر می‌کند.

2) پروتز خارجی پستان (Breast Form)

 قطعه‌ ای آماده یا سفارشی که داخل سوتین یا با چسب‌های اختصاصی روی پوست قرار می‌گیرد؛ به تقارن ظاهری، تعادل وزنی نیم‌تنه و فیت لباس کمک می‌کند.

انواع متداول

موقت/نرم (پساجراحی): سبک‌وزن؛ مناسب هفته‌های اول پس از عمل.
سیلیکونی دائمی: نزدیک‌ترین وزن/حس به پستان طبیعی؛ در اندازه‌ها و رنگ‌پوست‌های گوناگون.
سبک/ورزشی/مخصوص شنا: مناسب فعالیت و گرما.
چسبی (Contact/Adhesive): معمولاً پس از ترمیم کامل پوست و فروکش حساسیت‌ها بررسی می‌شود.
جزئی/شِیپر (Partial/Shell/Equalizer): برای یکنواخت‌سازی پس از جراحی حفظ پستان یا تغییرات وزن.
زمان مناسب برای فیت

زمانی‌که زخم ترمیم و تورم کاهش یافته باشد؛ در صورت رادیوتراپی ممکن است ارزیابی نهایی کمی دیرتر انجام شود تا پوست آرام بگیرد.
نکات انتخاب و نگه‌داری

با تی‌شرت چسبان به کلینیک فیت بروید؛ حتماً حین ایستادن، نشستن و راه‌رفتن امتحان کنید.
سوتین مناسب (ترجیحاً جیب‌دار) فیت را پایدارتر می‌کند.
با تغییر وزن یا پایان درمان‌ها، بازفیت دوره‌ای را در نظر بگیرید.
شست‌وشو با آب ولرم و شویندهٔ ملایم، خشک‌کردن دقیق و نگه‌داری طبق دستور سازنده، عمر پروتز را افزایش می‌دهد.
پروتزهای چسبی را معمولاً تا ماه‌ها پس از جراحی یا چند ماه پس از پایان رادیوتراپی به تعویق می‌اندازند؛ پوست باید کاملاً سالم و بدون واکنش باشد.

3) ماندن به شکل «فلت» (Aesthetic Flat Closure)

• انتخاب کاملاً معتبر و محترم است؛ در صورت تمایل، بعداً می‌توان به سمت پروتز یا بازسازی رفت.
• با تکنیک‌ های مناسب حین ماستکتومی (برای جلوگیری از برجستگی‌های کناری/«داگ-یر») می‌توان نمایی صاف و متقارن ایجاد کرد.

کیفیت زندگی، تعادل و تصویر بدنی

تعادل بدنی و پوسچر: حذف وزن یک پستان می‌تواند بر وضعیت شانه‌ها و گردن اثر بگذارد. پروتز خوش‌ فیت یا بازسازی می‌ تواند به تعادل عملکردی کمک کند و فشار روی گردن/کمر را کاهش دهد.
تصویر بدنی و روان‌اجتماعی: بسیاری از بیماران با یکی از گزینه‌های فوق رضایت از ظاهر و اعتمادبه‌نفس بیشتری گزارش می‌کنند. تجربه‌ها متفاوت است؛ مهم، هماهنگی گزینه با هدف‌های شخصی شماست.

توان‌ بخشی و بازگشت به فعالیت

فیزیوتراپی/کاردرمانی: تمرین‌های دامنهٔ حرکتی شانه، تمرینات کششی ملایم، آموزش وضعیت بدنی و مدیریت خستگی.
پیشگیری از لنف‌ادم: مراقبت از پوست دست/بازو، پرهیز از فشار مداوم، آموزش علایم هشدار (تورم، سنگینی، سفتی).
برنامهٔ بازگشت تدریجی: افزایش فعالیت‌های روزمره و ورزشی طبق برنامهٔ درمانگر؛ پرهیز از بلندکردن بار سنگین تا زمان مجاز.

مراقبت از زخم و پوست (نکات عملی)

خشک و تمیز نگه‌داشتن محل برش‌ها؛ استفاده از کرم‌های توصیه‌شده توسط تیم درمان پس از بسته‌شدن زخم.
شروع استفاده از محصولات چسبی فقط وقتی‌که پوست کاملاً ترمیم و تحریک‌ناپذیر باشد.
در صورت قرمزی، ترشح، تب یا درد رو به افزایش، با تیم درمان تماس بگیرید.
 مقایسهٔ کوتاه گزینه‌ ها

ایمپلنت

مزایا: عمل کوتاه‌تر، عدم برداشت بافت دهنده، فرم قابل پیش‌بینی.
محدودیت‌ها/ریسک‌ها: عفونت/سفتی کپسولی، حساسیت به رادیوتراپی، احتمال جراحی تکمیلی.
زمان نقاهت نسبی: کوتاه تا متوسط.
مناسب‌تر برای: اولویت نقاهت کوتاه‌تر، بافت نرم کافی.

فلپ اتولوگ (بافتِ خودِ بیمار)

مزایا: نمای و لمس طبیعی‌تر برای برخی، همگامی با تغییر وزن.
محدودیت‌ها/ریسک‌ها: عمل/نقاهت طولانی‌تر، اسکار محل دهنده، نیاز به تیم باتجربه.
زمان نقاهت نسبی: متوسط تا طولانی.
مناسب‌تر برای: اولویت دوام نتیجه، سابقهٔ رادیوتراپی، بافت دهندهٔ مناسب.

پروتز خارجی پستان (Breast Form)

مزایا: بدون جراحی، بازگشت سریع به فعالیت، هزینهٔ کمتر از جراحی.
محدودیت‌ها/ریسک‌ها: نیاز به فیت دوره‌ای، گرما/تعریق برای برخی آزاردهنده، محدودیت موقت برای انواع چسبی.
زمان نقاهت نسبی: بسیار کوتاه.
مناسب‌ تر برای: افرادی که فعلاً جراحی نمی‌ خواهند یا به‌دنبال راه‌حل انعطاف‌ پذیرند.

«فلت» ماندن (Aesthetic Flat Closure)

مزایا: بدون دخالت اضافی، دورهٔ نقاهت ساده‌تر.
محدودیت‌ها/ریسک‌ها: نیاز به پذیرش ظاهری؛ ممکن است برخی لباس‌ها نیاز به تنظیم داشته باشد.
زمان نقاهت نسبی: کوتاه.
مناسب‌تر برای: کسانی که سادگی و کم‌مداخله بودن را ترجیح می‌دهند.

یادآوری: این مقایسه تصمیم‌یار ساده است؛ تصمیم نهایی به معاینه و جزئیات پزشکی شما بستگی دارد.

چک‌لیست‌های کاربردی

چک‌ لیست گفت‌ و گو با جراح

آیا لازم است رادیوتراپی داشته باشم؟ اثرش بر نوع/زمان‌بندی بازسازی چیست؟
مزایا و ریسک‌های ایمپلنت در برابر فلپ برای شرایط من؟
احتمال نیاز به جراحی‌های تکمیلی چقدر است؟
زمان تقریبی بازگشت به کار/خانه/ورزش؟
آیا حفظ نوک‌پستان در من امکان‌پذیر است؟ اگر نه، گزینهٔ بازسازی نوک‌پستان/هاله چیست؟
اگر فعلاً جراحی نمی‌خواهم، پروتزهای مناسب من کدام‌اند و کی باید برای فیت اقدام کنم؟
چک‌ لیست فیت پروتز خارجی

همراه‌داشتن سوتین مناسب (ترجیحاً جیب‌دار) و یک تی‌شرت چسبان.
امتحان در وضعیت‌های ایستاده/نشسته/راه‌رفتن.
بررسی راحتی در گرما و فعالیت (مدل‌های سبک/ورزشی/مخصوص شنا).
پرسش دربارهٔ نگه‌داری، گارانتی و بازفیت دوره‌ای.
پرسش‌های پرتکرار (FAQ)

آیا بازسازی، درمان سرطان را به‌تعویق می‌اندازد؟
هدف نخست، ایمنی انکولوژیک است. تیم درمان زمان‌بندی بازسازی را طوری تنظیم می‌کند که با شیمی‌درمانی/رادیوتراپی تداخل نداشته باشد. در برخی شرایط، بازسازی تاخیری منطقی‌تر است.

اگر رادیوتراپی لازم داشته باشم چه؟
رادیوتراپی بر انتخاب تکنیک و کیفیت بافت‌های گیرنده اثر می‌گذارد. دربارهٔ گزینه‌های سازگار (مثلاً فلپ‌های اتولوگ یا رویکردهای مرحله‌ای) با جراح گفت‌وگو کنید.

آیا می‌توان نوک‌پستان را حفظ یا بازسازی کرد؟
بسته به مرحلهٔ بیماری، محل تومور و ارزیابی انکولوژیک، ماستکتومیِ حفظِ نوک‌پستان برای برخی بیماران امکان‌پذیر است. بازسازی نوک‌پستان/هاله نیز در مراحل بعدی قابل انجام است.

اگر جراحی اضافه نمی‌خواهم چه کار کنم؟
پروتز خارجی یا ماندن به شکل «فلت»، گزینه‌های معتبر هستند و بسیاری از بیماران با آن‌ها کیفیت زندگی خوبی دارند.

هزینه‌ها چگونه است؟
بسته به پوشش بیمه‌ای و سیاست‌های هر مرکز متفاوت است. برای اطلاع دقیق، با پذیرش مطب تماس بگیرید.

چه زمانی از پروتزهای چسبی استفاده کنیم؟
وقتی پوست کاملاً ترمیم شده، حساسیت‌ها فروکش کرده و تیم درمان محدودیتی نگذاشته باشد. در صورت رادیوتراپی، این بازه به‌طور معمول طولانی‌تر می‌شود.

مراقبت‌ها و علایم هشدار

تب، قرمزی رو به گسترش، ترشح بدبو، درد شدید یا نابرابری محسوس در سفتی/حجم پستان بازسازی‌شده: فوراً با تیم درمان تماس بگیرید.
علایم لنف‌ادم (تورم، احساس سنگینی، کاهش انعطاف حلقهٔ انگشتر/آستین): نیاز به ارزیابی.

دربارهٔ نویسنده

دکتر رقیه جلیلی، جراح و فوق‌تخصص جراحی سینه در تهران. این صفحه به‌صورت علمی توسط ایشان بازبینی شده است.

منابع و مطالعهٔ بیشتر

• عصرایران — دکتر رقیه جلیلی؛ دکتر فوق‌تخصص جراحی سینه تهران — (معرفی رسانه‌ای) — تاریخ دسترسی: 8 مرداد 1404.
• خبرآنلاین — راز بازیابی زیبایی و تعادل پس از سرطان سینه چیست؟ — تاریخ دسترسی: 8 مرداد 1404.
• American Cancer Society (ACS) — Breast Reconstruction Surgery؛ Breast Reconstruction Alternatives (including breast forms & going flat) — تاریخ دسترسی: 8 مرداد 1404.
• National Cancer Institute (NCI) — Breast Reconstruction After Mastectomy (Fact Sheet) — تاریخ دسترسی: 8 مرداد 1404.
• Cancer Research UK — Breast prostheses (after surgery)؛ Breast reconstruction — تاریخ دسترسی: 8 مرداد 1404.
• Breast Cancer Now — Breast prosthesis (types & fitting)؛ Breast prostheses, bras and clothes after breast surgery (PDF) — تاریخ دسترسی: 8 مرداد 1404.
• Canadian Cancer Society — Breast prostheses and fit
• NICE — Early & locally advanced breast cancer; Patient decision aids
• ESMO — Clinical practice guidelines for breast cancer and reconstruction
• Johns Hopkins Medicine — Post‑Mastectomy Prosthesis

راهنمای جامع برای بیماران، به قلم دکتر رقیه جلیلی (جراح)

هشدار و سلب مسئولیت: این مقاله جنبهٔ آموزشی دارد و جایگزین تشخیص و توصیهٔ شخصی پزشک شما نیست. تصمیم‌گیری نهایی باید پس از ویزیت، بررسی پرونده و گفت‌وگوی مشترک با تیم درمان انجام شود. نویسنده/بازبین پزشکی: دکتر رقیه جلیلی آخرین بازبینی: 8 مرداد 1404 (July 30, 2025) تضاد منافع: این صفحه متعلق به مطب دکتر رقیه جلیلی است و صرفاً با هدف آموزش و تصمیم‌گیری مشترک تهیه شده است.